Anne-babalar için çocuklarının sorumluluk sahibi olması, daha çok okul hayatı ile birlikte gündeme gelir. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Anne-babalar için çocuklarının sorumluluk sahibi olması, daha çok okul hayatı ile birlikte gündeme gelir. Eşyalarına sahip çıkmak, ev ödevlerini yapmak, ders çalışmak bir çocuğun sahip olması gereken en temel sorumluluklardır. Ancak küçük yaştan itibaren sorumluluk bilincini geliştirmek için fırsat verilmemiş çocuğun, sorumluluk bilincini geliştirmek için okul yıllarını beklemek, anne babaların hayal kırıklığı yaşamalarına neden olabilir. Oysa küçük yaşlardan itibaren, çocuğun döküp saçacağını bile bile ona kendi başına yemek yemesine fırsat tanıma, döktüğü oyuncaklarını toplamasını bekleme, kendi odası ve yatağını kabullenmesini sağlama sorumluluk alma sürecinde çocuğu cesaretlendirir ve olumlu yol kat etmesini sağlar.

- "Koruyucu Ebeveyn Tarzı"na sahip olan anne -babalar bebeklikten itibaren "-O yiyemez, çocuktur! ", "-O şimdi yavaş giyinir, geç kalırız; ben hemen halledeyim! " diyerek çocuklarının yapabilecekleri sorumlulukları yerine getirmeyeceklerini düşünür ve bu işleri onlar için kendileri yaparlar.

Bazılarının bunu abartarak, ev ödevlerini bile yaptığı görülür. Bu düşünce tarzı çocuklara, "-Sen yetersizsin! " mesajını iletmektedir. Çocuğun başarısını belirleyen en önemli faktörlerin basında sorumluluk duygusu gelir. Sorumluluk duygusuna sahip bir çocuk başarma sorumluluğunun da kendisine ait olduğunu bilir.

Çocuğun bu duyguyu kazandığı yer ise ilk önce ailedir. Her ihtiyacı anne-baba tarafından karşılanan, devamlı neyi nerede ve nasıl yapacağı kendisine hatırlatılan, yanlış yaptığında eleştirilen çocuklar da bilinçli olmayarak daha işin başında sorumluluk almak istemezler, kaçınırlar ya da huysuzluk yaparak işleri yapmayı reddederler.

Sabredin. Pratik yaparak öğrenmesi için ona fırsat verin.

YAŞINA UYGUN GÖREVLER VERİN

Öncelikle çocuğunuzun yaşına ve fiziksel özelliklerine göre neleri kendi yapabileceğini bilmelisiniz. Çocuğun yaşına uygun görevler vermek önemlidir:

Çocukların 2 ve 4 yaş arası alabilecekleri sorumluluklar

v  Sofrada tek başına yemeğini yemek,

v  Tek başına uyumak,

v  El – yüz temizliğini yapabilmek,

v  Dişlerini fırçalamak,

v  Yardımla giyinmek ve soyunmak,

v  Kirli kıyafetlerini sepete atmak,

v  Kıyafet seçimi, hazırlanacak yemek, gezmeye gidilecek yer gibi konularda karar sürecine katılmak,

v  Oyun oynarken nerede olacağını anne babasına söylemek,

v  Oyuncaklarını toplamak,

v  Oyuncaklarını korumak,

v  Kitap, dergi ve gazeteleri yerine kaldırmak,

v  Anne babaların basit getir götür işlerini yapmak,

v   Yemek masasına peçete ve kırılmayacak malzemeleri koymak

Çocukların 5-6 yaşında alabilecekleri sorumluluklar

v  Eşyalarına iyi bakmak,

v  Temiz kıyafetlerini çekmeceye yada dolaba yerleştirmek,

v  Üzerinden çıkardığı kıyafetleri katlayabilmek ve dolabına kaldırmak,

v  Saçlarını taramak,

v  Yemeğini yedikten sonra tabağını kaldırmak,

v  Basit yiyeceklerin hazırlanmasına yardım etmek,

v  Oyuncaklarını toplamak

v   Çorapları eşleştirmek

v  Temiz havluları katlamak

v  Tek başına giyinip soyunmak,

v  Sofranın hazırlanmasına ve toplanmasına yardım etmek,

v  Yanlışlıkla döktüklerini toplamak,

v  Evin toplanmasına yardım etmek,

v   Çiçekleri sulamak,

v   Sebzeleri yıkamak,

v  Kendi ayakkabılarını bağlamak

 Çocukların 7-8  yaşında alabilecekleri sorumluluklar

v  Çantasını hazırlamak,

v   Ödevlerini yapmak,

v  Kitaplarını korumak,

v  Televizyon izleme saatine uymak,

v  Alışverişe yardım etmek

v  Hatırlatmadan özbakımını yapmak,

v  Yardım almadan banyo yapmak,

v  Yardım almadan kurulanmak,

v  Odasını toplamak,

v  Odasını, dolabını, yatağını ve çalışma masasını düzenli tutmak,

v   Okuldan gelen mesajları anne babasına iletmek,

v  Dersleriyle ilgili sorumlulukları almak, kimseye söylemeden derslerini düzenli bir şekilde yapmak

Kaynakça: -Psikolog Yazar Tülay Kök: Karar Verme Becerisine Sahip Özgüvenli Çocuklar Yetiştirmek - http://www.cocukpsikolojisi.net YAVUZER, Haluk (2002) "Çocuk Eğitimi El Kitabı", Remzi Kitabevi, İstanbul. - Çocuklarda sorumluluk bilincini kazandırmak, Civelek, B. (2006) - Mackenzie, R. Y. (2004). Çocuğunuza sınır koyma, - Öncü, E.Ç. (2002) Erken çocukluk döneminde sorumluluk eğitimi, çoluk çocuk dergisi, 21, 14-17 -Semerci, B. (2006) Birlikte Büyütelim Çocuk Ruh Sağlığı. İst. Alfa Basın Yayın Dağıtım. Sayfa 8 KARARLA

ANNE BABAYA

v  Sizin istediğiniz gibi yapmasını beklemeyin. Çocuğunuza verdiğiniz iş mükemmel bir şekilde yapılmamış olabilir.

v  Unutmayın; buradaki amaç, çocuğunuzun bir işe başlama ve o işi bitirme becerisini kazanmasıdır. İyi (ya da tam olarak sizin istediğiniz gibi) yapılmamış bile olsa; denediği için kendisi ile gurur duymasını öğretin.

v  Kendisi ile ilgili görevlerde "Aitlik Hissi" kazandırın. Kendi oyuncakları, kendi giysileri, kendi masası, kendi yemek tabağı... Çocuğunuz kendisine ait olan şeylerin sorumluluğunu alma konusunda daha istekli olacaktır.

v  İşi oyun haline getirin. Motivasyon, başarı için birincil koşuldur. Çocuğunuzun kendisi ve ev ile ilgili sorumlulukları yerine getirmesini sağlamak için yaratıcılığınızı kullanın; Örneğin bir günü müzik eşliğinde ev temizleme partisine ayırın ya da "Bakalım yerdeki oyuncakları kim daha hızlı toplayacak?" yarışması düzenleyin.

v  Model Olun. En önemli nokta ise; anne babanın çocuğa model olmasıdır. Eğer anne baba günlük hayat ile ilgili kendi sorumluluklarını aksatırsa ya da bin bir zorlukla isteksizce yaparsa, çocuklar da kendi sorumluluklarıyla ilgili olumsuz duygular yaşayacaklardır.

v  Çocuğunuza öğretmek istediğiniz davranış ne olursa olsun mümkün olan en basit basamaktan başlayın. Bir yetişkin bile dağınık bir odaya girdiğinde, nereden başlayacağını bilemeyip umutsuzluğa düşebilir.

v   Eğer çocuğunuzun odasını toplamasını istiyorsanız, öncellikle işleri basamaklandırın.

Birinci basamak: oyuncakları kutularına yerleştirmek, ikinci basamak: kirli ve temiz çamaşırları ayırmak, kirlileri kirli sepetine, temizleri ait oldukları yerlere yerleştirmek... vs.

v  Rutininiz olsun. Eğer bir rutinleri olursa, üzerlerine düşen görevleri daha iyi öğrenirler. Mesela "Banyoya girmeden kıyafetler kirli sepetine atılacak." "Okuldan gelince montlar ve çantalar yere fırlatılmayacak, dolaba konulacak." gibi...

v  Sizin de sorumluluklarınız olduğunu çocuğunuza anlatın. Ev içinde üstlenilecek görevleri kesin ve net bir şekilde ifade edin; yoksa çocuğunuz her şeyi kendisi yapıyormuş gibi düşünüp şikâyet edebilir. Ayrıca kardeşler arasında sorumluluk dağılımında adil olmaya çalışın.

v  Tehdit etmeyin. Çocuğunuza sorumluluklarını yerine getirmediği zaman ne gibi ceza veya yaptırımlarla karşılaşabileceğini söylemek yerine, işini bitirdiğinde onu manevi yönden destekleyerek (aferin, çok güzel oldu, teşekkür ederim gibi) güven duygusunun ve sorumluluk bilincinin gelişmesini sağlayın. Örneğin: "-Oyuncaklarını toplamazsan, parka gidemezsin." ifadesi sorumluluk öğretmede işe yaramaz bu tutum daha çok çocuğunuzla aranızda bir güç savaşına yol açar. Üstelik çocuk oyuncaklarını toplamayıp, parka gitmemeyi de tercih edebilir.